Staatsblad 266 (2018): Wet van 11 juli 2018 tot samenvoeging van de gemeenten Groningen, Haren en Ten Boer

Op 28-2-2013 heeft de Visitatiecommissie ‛Bestuurlijke Toekomst Groningen’ (commissie-Jansen) in opdracht van de provincie Groningen en van de Vereniging van Groninger Gemeenten een advies uitgebracht met de titel: Grenzeloos Gunnen; advies over de maatschappelijk urgente vernieuwing van de bestuurlijke organisatie en de bestuurscultuur in Groningen. Daarin wordt aanbevolen om de huidige 23 Groningse gemeenten te herindelen tot 6 nieuwe gemeenten, met de werknamen:
Het Hogeland (beoogde samenvoeging van De Marne, Winsum, Bedum, een klein deel van Zuidhorn en Eemsmond zonder het industrie- en havengebied, ook wel Hogeland gespeld),
Eemsdelta (of Groninger Havens) (beoogde samenvoeging van Delfzijl, Appingedam, Loppersum, industrie- en havengebied van Eemsmond, een (eerste) deel van Slochteren, deel van Oldambt)
Westerkwartier (beoogde samenvoeging van Grootegast, Leek, Marum en het overgrote deel van Zuidhorn),
Stad Groningen (beoogde samenvoeging van Groningen, Ten Boer, Haren en een (tweede) deel van Slochteren),
De Compagnie (beoogde samenvoeging van Hoogezand-Sappemeer, Menterwolde, Veendam, Pekela en een (derde) deel van Slochteren)
en Oost-Groningen.

Kamerstuk 34805, op 13-10-2017 toegezonden aan de Tweede Kamer: Samenvoeging van de gemeenten Groningen, Haren en Ten Boer tot de nieuwe gemeente Groningen Deze Groningse gemeenten worden opgeheven en de nieuwe gemeente Groningen, bestaande uit het grondgebied van de drie opgeheven gemeenten, wordt ingesteld.

Het herindelingswetsontwerp is door de Tweede Kamer aangenomen op 24 april 2018, met 94 stemmen voor en 44 tegen (12 kamerleden waren afwezig). Op 10 juli 2018 heeft de Eerste Kamer om 23.00 uur dit wetsontwerp aanvaard na een hoofdelijke stemming met 49 stemmen voor en 25 stemmen tegen. Een ingediende motie over dit wetsontwerp is verworpen.

Het college van B&W van de gemeente Groningen heeft eind 2014 aan de raad bevestigd dat het inderdaad voorstander is van fusie met de twee buurgemeenten Haren en Ten Boer.
Daarentegen heeft het college van B&W van Haren medio december 2014 bekend gemaakt dat het kiest voor een fusie met de Drentse buurgemeente Tynaarlo. De gemeenteraad van Haren heeft op 13-1-2015 met 10 van de 17 stemmen (D66, Gezond Verstand Haren, VVD) besloten dat de Drentse buurgemeente Tynaarlo de meest gewenste fusiepartner is, en volgde daarmee het collegevoorstel. Een minderheid (PvdA, Christenunie, GroenLinks, zij het onder voorbehoud) wilde fuseren met de gemeenten Groningen en Ten Boer uit de eigen provincie. Een andere minderheid (CDA) pleitte voor een zelfstandig Haren. GroenLinks wil de Harense dorpen Noordlaren, Glimmen en Onnen desgewenst laten overgaan naar de Drentse buurgemeente Tynaarlo, terwijl het dorp Haren dan deel zou kunnen uitmaken van te fuseren Groningse buurgemeenten Groningen en Ten Boer.
Op 28-10-2015 sprak de meerderheid van de raad van Ten Boer (alleen de ChristenUnie was tegen, maar die fractie zal zich loyaal opstellen in het verdere herindelingsproces) zich uit voor een fusie met alleen de gemeente Groningen. De (eerdere) zwakke financiële positie van Ten Boer (deze gemeente had van 2013 t/m 2016 een Artikel 12-status) heeft tot gevolg gehad de deze gemeente van 2014 t/m 2016 een artikel-12 gemeente is (geweest).
In november 2015 is het standpunt van B&W van Haren weer gewijzigd in vergelijking met een jaar eerder; dit college bepleit nu dat Haren een zelfstandige gemeente blijft, omdat de destijds vermeende fusiepartner, de Drentse buurgemeente Tynaarlo, eind 2015 nog niet toe is aan een fusie met de Groningse gemeenten Haren. Op 14-12-2015 heeft de raad van Haren zich uitgesproken voor een zelfstandig voortbestaan. Volgens de gemeente Groningen is het dan kort dag als de gemeente Haren alsnog aansluiting zou wensen bij de reeds in gang gezette voorbereidingen tot fusie van de twee buurgemeenten Groningen en Ten Boer. Of de gemeente Haren zich alsnog gaat aansluiten bij de fusie van Groningen en Ten Boer werd negatief beantwoord op 15-6-2016 in een extra raadsvergadering (10 leden stemden voor zelfstandig voortbestaan, 7 voor herindeling). Op de reguliere vergadering van 30 mei 2016 zou dit al duidelijk hebben moeten zijn, maar het provinciebesturu had om 2 weken uitstel gevraagd voor het nodige overleg tussen Ten Boer, Haren en Groningen. Op 28 juni 2016 wil het provinciebestuur een definitief herindelingsadvies naar de Minister van Binnenlandse Zaken sturen. Dat laatste zal wellicht niet lukken, maar wel heeft Gedeputeerde Staten op 28-6-2016 besloten zich te beroepen op de Wet Algemene Regels Herindeling (Arhi) en zo aan de gemeente Haren op te leggen dat zij meewerkt aan een herindelingsplan voor deze drie gemeenten: Groningen, Ten Boer en Haren.
Medio september 2016 heeft Gedeputeerde Staten een herindelingsontwerp opgesteld en toegezonden aan de Minister van Binnenlande Zaken en aan de drie gemeenteraden. Dit ontwerp ligt nu 8 weken lang ter inzage; in die tijd kan iedereen een reactie insturen. Op 20-12-2016 heeft Gedeputeerde Staten een definitief herindelingsadvies vastgesteld (op enkele punten aangepast nadat 1127 zienswijzen werden ingediend, verreweg de meeste vanuit Haren), waarover Provinciale Staten op 1-2-2017 een besluit zal gaan nemen, welk besluit daarna naar de minister van Binnenlandse Zaken zal worden gezonden.
Op 16-11-2016 diende een kort geding, aangespannen door het Burgercomité Haren. Dit comité heeft het provinciebestuur gedaagd wegens onrechtmatig handelen m.b.t. de op te leggen gemeentelijke fusie. De rechter heeft op 2-12-2016 de uitspraak gedaan dat het niet aan de rechter is om een wetgevingsproces te toetsen. Eind december liet het burgercomité weten dat het in hoger beroep gaat tegen de uitspraak van 2-12-2016. Op 1-2-2017 heeft Provinciale Staten het herindelingsadvies vastgesteld en besloten dat dit advies aan het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt gezonden voor de parlementaire afhandeling, dus een herindeling waar de gemeente Haren als derde fusiegemeente onderdeel van vormt. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft in februari 2017 laten weten dat een eventueel wetsontwerp ruim na de Tweede-Kamerverkiezingen van 15-3-2017 aan het parlement zal worden aangeboden. Het is niet denkbeeldig dat deze samenvoeging van drie gemeenten controversieel verklaard zal worden als het betreffende wetsontwerp tijdens de demissionaire periode van de regering Rutte-II wordt ingediend.
De gemeente Haren is tegenstander van fusie met de buurgemeenten Groningen en Ten Boer, en daarom is een zgn. ‛lichte herindeling’ niet mogelijk, hetgeen betekent dat de drie gemeenten opgeheven zouden worden en een nieuwe gemeente (met de naam Groningen) zou worden ingesteld; in geval alle fusiegemeenten wel akkoord zouden gaan met een herindeling is zo'n lichte herindeling gebruikelijk, waarbij de grootste gemeente gehandhaafd blijft met de gebiedsuitbreiding van de kleinere, op te heffen buurgemeenten – dit is hier duidelijk niet het geval.
Dit door het provinciebestuur vastgestelde herindelingsvoorstel is op 7-7-2017 door de ministerraad doorgestuurd voor advies naar de Raad van State.
Op 26-10-2017 heeft de vaste commissie Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer (op voorstel van de SGP-afgevaardigde Roelof Bisschop) besloten een hoorzitting te houden in de gemeente Haren over dit wetsvoorstel. Die hoorzitting heeft plaatsgevonden op vrijdagmiddag 19-1-2018 in congrescentrum Hanze Plaza in de stad Groningen. Kamerleden Albert van den Bosch (VVD), Antoinette Laan-Geselschap (VVD), Martin Bosma (PVV), Harry van der Molen (CDA), Monica den Boer (D66), Nevin Özütok (GroenLinks), Ronald van Raak (SP), Roelof Bisschop (SGP) en Henk Krol (50Plus) namen deel aan de hoorzitting, die geleid werd door Martin Bosma. Woordvoerder van het Burgercomité Haren, Gustaaf Biezeveld, maakte bekend dat het comité aangifte heeft gedaan tegen het provinciebestuur wegens valsheid in geschrifte. Het Openbaar Ministerie heeft laten weten dat door de omvang van het dossier het nog niet bekend is wanneer het OM een besluit neemt over de ontvankelijkheid van de aangifte.
De minister van Binnenlandse Zaken, Kajsa Ollongren, is eind februari 2018 met een reactie gekomen n.a.v. het verslag van de kamercommissie.

NAGEKOMEN BERICHT (26-5-2020):
Eind mei 2020 heeft Tweede Kamerlid Henk Krol, voormalig fractievoorzitter van 50Plus en tegenwoordig lid van Groep Krol-Van Kooten, exact vijftig Kamervragen gesteld over de herindeling van de huidige gemeente Groningen. Zie: een bericht hierover van RTV Noord.
NAGEKOMEN BERICHT (26-6-2022):
Op 20-6-2022 heeft de Raad van State negatief geadviseerd op het voorstel voor een initiatiefwet van Pepijn van Houwelingen, lid van de Tweede Kamer namens Forum van Democratie. Deze initiatiefwet zou ertoe moeten leiden om de voormalige gemeente Haren (sinds 3 jaar geleden deel uitmakend van de gemeente Groningen) weer als zelfstandige gemeente te laten voortbestaan. Voor details, zie de website van de Raad van State.
NAGEKOMEN BERICHT (11-2-2023):
Op 8-2-2023 heeft de Tweede Kamer kort gediscussieerd over het voorstel van Pepijn van Houwelingen (Forum voor Democratie) om de gemeente Groningen te splitsen en om een gemeente Haren in te stellen. Dit initiatiefwetsvoorstel is in die zin uniek omdat dit het eerste initiatiefwetsvoorstel is dat deze partij FvD heeft ingediend sinds deze partij geel uitmaakt van de Tweede Kamer. Op een later (nog te bepalen) moment wordt de behandeling voortgezet.
Zie het woordelijk verslag van dit debat (8-2-2023) over het Voorstel van wet (36052).