Staatsblad 268 (2018): Wet van 11 juli 2018 tot samenvoeging van de gemeenten Binnenmaas, Cromstrijen, Korendijk, Oud-Beijerland en Strijen

Kamerstuk 34806, op 13-10-2017 toegezonden aan de Tweede Kamer: Deze Zuid-Hollandse gemeenten worden opgeheven en de nieuwe gemeente Hoeksche Waard, bestaande uit het grondgebied van de vijf opgeheven gemeenten (bijna 324 km2 met 85700 inwoners), wordt ingesteld.

Het herindelingswetsontwerp is door de Tweede Kamer aangenomen op 24 april 2018. Op 10 juli 2018 heeft de Eerste Kamer kort na 23.00 uur dit wetsontwerp aanvaard (stemming met zitten en opstaan).

Steeds meer politieke partijen in de Hoeksche Waard (PvdA, GroenLinks, VVD, D66) en ook maatschappelijke organisaties voelen voor fusie van de gemeenten op dit eiland: Binnenmaas, Cromstrijen, Korendijk, Oud-Beijerland en Strijen. Dit bleek in januari 2013 bij een enquête op het eiland. Een in juli 2013 uitgebracht evaluatierapport met aanbevelingen is op 18-12-2013 door deze vijf gemeenteraden behandeld. Het rapport noemt drie opties: herindeling, ambtelijke fusie en versterking van de regionale samenwerking in een regionaal bestuur. De drie gemeenten Strijen, Oud-Beijerland en Cromstrijen stemden met een gelijkluidend amendement in om één gemeente Hoeksche Waard te vormen op uiterlijk 1 januari 2018. De aansluiting met de twee overige gemeenten, Binnenmaas en Korendijk, wordt echter nadrukkelijk opgezocht.
Na de gemeenteraadsverkiezingen van 19-3-2014 zullen de vijf gemeenteraden een uitgewerkt projectvoorstel voor herindeling behandelen. Het provinciebestuur heeft medio september 2015 geëist dat de vijf gemeenten op 17-12-2015 een gezamenlijk besluit nemen over intensievere samenwerking dan wel fusie, zo niet dan neemt de provincie de regie over. In oktober 2015 verscheen dan een nieuw rapport, opgesteld door BMC op verzoek van alle 35 fractievoorzitters van de te fuseren gemeenten: ‛Bestuurlijke toekomst Hoeksche waard: bouwstenen en barriès, kansen en kwetsbaarheden’. Het rapport beschrijft de mogelijkheden en noemt voor- en nadelen, maar de analyse leidt niet tot een concrete aanbeveling. Tijdens een raadsconferentie in november 2015 bleken de standpunten nog uiteen te lopen. Ter voorbereiding van een op 17-12-2015 gezamenlijk te vormen fractievoorzittersstandpunt werd op 2-12-2015 een raadsvoorstel gepresenteerd dat één fusiegemeente bepleit en geen vijf gemeenten met een overkoepelende regioraad. Als die ene fusiegemeente er niet zou komen vanuit de lokale politiek, zou het provinciebestuur bezien of een herindeling kon worden opgelegd; het gemeentebestuur van Strijen bepleitte in december 2015 een dergelijk provinciaal ingrijpen.
Eind 2015 zijn alleen de gemeenteraden van Strijen en Oud-Beijerland voor een gemeentelijke fusie; toch is een meerderheid van alle raadsleden uit de vijf Hoeksche Waard-gemeenten tesamen wel voor zo'n herindeling. Begin januari 2016 deden 24 van de 35 fractievoorzitters een schriftelijke oproep aan de Zuidhollandse gedeputeerde Rogier van der Sande tot herindeling volgens de Arhi-procedure om zo een fusie van deze 5 gemeenten te bewerkstelligen. Gedeputeerde Staten (GS) van Zuid-Holland hebben toen besloten niet langer afzijdig te blijven en met de wet-Arhi in de hand de gewenste besluitvorming zelf aan te sturen. Voor de zomer van 2016 zal Gedeputeerde Staten er dan zelf voor zorgen dat een herindeling zal plaatsvinden dan wel dat de 5 gemeenten verregaand gaan samenwerken. Overigens zijn Provinciale Staten niet unaniem enthousiast over de vertraging die dit GS-initiatief zal veroorzken voor een te nemen herindelingsbesluit.
Begin mei 2016 heeft de gemeenteraad van Cromstrijen een motie aangenomen, die het mogelijk maakt dat er een referendum wordt gehouden over de gemeentelijke herindeling. Die volksraadpleging zou worden ingezet ingeval het provinciebestuur een herindeling gaat opleggen. De gemeente Korendijk had al eerder een vergelijkbaar standpunt ingenomen. Drie gemeenten (Binnenmaas, Cromstrijen en Korendijk) hebben gelijk met de Tweede-Kamerverkiezingen van 15-3-2017 een volksraadpleging gehouden over de door het provinciebestuur opgelegde fusie van alle vijf gemeenten in de Hoeksche Waard: de stemgerechtigden kregen de keus uit ‛opheffen en herindelen’ en ‛zelfstandig blijven voortbestaan’; circa 70% van de stemgerechtigden stemden voor zelfstandig blijven. De twee andere gemeenten, Oud-Beijerland en Strijen, zijn wel voorstander van deze fusie. De gemeenteraden hebben nog niet besloten of zo'n referendum werkelijk gehouden zal worden.

Op 5-7-2016 heeft Gedeputeerde Staten besloten dat deze vijf gemeenten moeten fuseren, met streefdatum 1-1-2020 (om de kans op een gezamenlijk herindelingsproces te vergroten); die streefdatum is en jaar later met één jaar vervroegd tot 1-1-2019, volgens het Herindelingsvoorstel dat Gedeputeerde Staten op 20-1-2017 aan Provinciale Staten hebben aangeboden. Op 7-9-2016 zal de Statencommissie Bestuur en Middelen dit besluit bespreken en volgt er een herindelingsontwerp, waarop de vijf gemeenten een zienswijze kunnen indienen. Op 15-2-2017 heeft de PS-commissie Bestuur en Middelen het herindelingsadvies behandeld (luister op https://zuid-holland.notubiz.nl/dashboard), en op 22-2-2017 hebben Provinciale Staten ingestemd met dit Herindelingsadvies (met de stemmen van PVV, Partij voor de Dieren, 50Plus en 2 van de 7 CDA-leden tegen). Dit door het provinciebestuur vastgestelde herindelingsvoorstel is op 7-7-2017 door de ministerraad doorgestuurd voor advies naar de Raad van State.
De vaste commissie Binnenlandse Zaken van de Tweede Kamer heeft (op voorstel van 50Plus en SGP) besloten een hoorzitting te houden in de Hoeksche Waard over dit wetsvoorstel. Die openbare hoorzitting heeft plaatsgevonden op vrijdagmiddag 26-1-2018 in het dorpshuis van Strijen en was destijds via de Omroep Hoeksche Waard te beluisteren.